ΑΡΘΡΑ

Ως θρομβοφιλία ορίζεται η διαταραχή της πήξης του αίματος, κατά την οποία αυξάνεται ο κίνδυνος δημιουργίας θρόμβων εντός των αγγείων (αρτηρίες ή φλέβες). Συγκεκριμένα, η θρομβοφιλία είναι η αυξημένη τάση του αίματος για πήξη. Όταν το αίμα πήζει, δημιουργούνται θρόμβοι, οι οποίοι θεωρούνται επικίνδυνοι, αφού μπορούν να φράξουν μερικώς ή ολικώς ένα αιμοφόρο αγγείο. H προδιάθεση του οργανισμού για τη δημιουργία θρόμβου στο αίμα, κάτω από ορισμένες συνθήκες, μπορεί να οδηγήσει σε θρόμβωση με απροσδιόριστες συνέπειες για την υγεία.

Η Αιματολόγος Δέσποινα Καλιοντζή απαντά στις ερωτήσεις μας.

Πώς δημιουργείται η θρόμβωση;

Η θρόμβωση για να δημιουργηθεί απαιτεί τη συμβολή δύο τουλάχιστον από τους παρακάτω παράγοντες της λεγόμενης «τριάδας του Erlich»:

• νωθρή κυκλοφορία
• βλάβη του τοιχώματος του αγγείου
• υπερπηκτικότητα του αίματος.

Αν και πολλά άτομα με θρομβοφιλία δεν παρουσιάζουν επικίνδυνες θρομβώσεις στην κυκλοφορία του αίματος, ο σχετικός κίνδυνος μπορεί να μειωθεί με αντιθρομβωτικά φάρμακα. Οι σοβαρές θρομβώσεις χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης.

Πώς επηρεάζει η θρομβοφιλία το σώμα μου;

Οι θρόμβοι αίματος μπορούν να δημιουργήσουν βλάβες σε οποιοδήποτε ανθρώπινο όργανο, καθώς μετακινούνται σε όλο το σώμα, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος:

• Βλάβη στους πνεύμονες (πνευμονική εμβολή)
• Βλάβη στην καρδιά (έμφραγμα)
• Εγκεφαλικό επεισόδιο
• Βλάβη στα νεφρά (νεφρική ανεπάρκεια)
• Βλάβη στις φλέβες κάτω ή άνω άκρων (εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, καθώς και επιπολής θρομβοφλεβίτιδα)
• Αποβολή εμβρύου

Ποιοι είναι οι τύποι θρομβοφιλίας;

Υπάρχουν δύο τύποι θρομβοφιλίας, η Συγγενής θρομβοφιλία και η Επίκτητη θρομβοφιλία.

Ποια είναι τα συμπτώματα των θρόμβων αίματος λόγω θρομβοφιλίας;

Ενδέχεται να μην παρουσιαστεί κανένα σύμπτωμα θρομβοφιλίας, εκτός και αν εμφανιστεί θρόμβος στο αίμα. Τα συμπτώματα θρόμβου αίματος ανάλογα με τα μέρη του σώματος που εμφανίζονται είναι:

• Εγκέφαλος: Επιληπτικές κρίσεις εγκεφάλου, ξαφνικός πονοκέφαλος, δυσκολία στην ομιλία ή την όραση, αίσθημα αδυναμίας στη μία πλευρά του σώματός σας.
• Καρδιά: Δύσπνοια, πόνος στο στήθος, πόνος στο αριστερό χέρι, εφίδρωση, αίσθημα ζάλης, ναυτία.
• Πνεύμονες: Γρήγορη αναπνοή, ταχύτερος καρδιακός ρυθμός, δύσπνοια, επώδυνη βαθιά αναπνοή, οξύς πόνος στο στήθος.
• Κοιλιά: Ναυτία, εμετός, πόνος στην κοιλιά.
• Πόδι ή χέρι: Πρήξιμο, πόνος.

Τι προκαλεί τη θρομβοφιλία;

Η θρομβοφιλία μπορεί να οφείλεται σε κληρονομικούς παράγοντες ή άλλους επίκτητους όπως, το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο, καρκίνος, διάχυτη ενδοαγγειακή πήξη, ηπατίτιδα Β, ηπατίτιδα C, ιός HIV, λοίμωξη του COVID19 και νοσήματα του ήπατος.

Πώς γίνεται η διάγνωση της θρομβοφιλίας;

Ο αιματολόγος γιατρός εκτός από την κλινική εξέταση θα ζητήσει το ιατρικό ιστορικό, το οικογενειακό ιστορικό και εξετάσεις αίματος (μοριακός έλεγχος θρομβοφιλίας, παράγοντες της πήξης και ανοσολογικός έλεγχος).

Τι περιλαμβάνει ο έλεγχος θρομβοφιλίας;

Ο βασικός έλεγχος θρομβοφιλίας περιλαμβάνει τον έλεγχο των εξής: πρωτεΐνη S, πρωτεΐνη C, αντιθρομβίνη ΙΙΙ, αντιπηκτικό λύκου, αντισώματα έναντι καρδιολιπίνης (IgG, IgM) και αντισώματα έναντι φωσφολιπιδίων (IgG, IgM) και τον μοριακό έλεγχο. Ειδικότερα για τον έλεγχο θρομβοφιλίας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης απαιτείται μέρος των παραπάνω εξετάσεων.

Πώς επηρεάζει η θρομβοφιλία την εγκυμοσύνη;

Η θρομβοφιλία έχει συνδεθεί με επαναλαμβανόμενες αποβολές και άλλες επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη, όπως η περιορισμένη ενδομήτρια ανάπτυξη του εμβρύου, η θνησιγένεια, σοβαρή προεκλαμψία ή και πρόωρη αποκόλληση του πλακούντα. Στην κληρονομική θρομβοφιλία μπορεί να μην έχουν εκδηλωθεί ποτέ συμπτώματα, ωστόσο η εγκυμοσύνη μπορεί να «πυροδοτήσει» την εμφάνισή της, με υψηλό κίνδυνο φλεβικής θρόμβωσης κατά την κύηση και τη λοχεία.

Για τους παραπάνω λόγους η παρακολούθηση της εγκύου από αιματολόγο, καθ΄ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι επιβεβλημένη. Η θεραπεία εξατομικεύεται σε κάθε εγκυμονούσα, αναλόγως εάν υπάρχουν μόνο προδιαθεσικοί παράγοντες, ή υπάρχει ιστορικό, οπότε ο κίνδυνος υποτροπής στην εγκυμοσύνη είναι πολύ μεγάλος.

Από την Αιματολόγο Δέσποινα Καλιοντζή, Διευθύντρια Αιματολογικής Κλινικής, Ευρωκλινική Αθηνών

Η αναιμία λόγω ανεπάρκειας του σιδήρου – σιδηροπενική αναιμία – είναι η πιο κοινή μορφή αναιμίας που πλήττει περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.

Η Αιματολόγος κυρία Δέσποινα Καλιοντζή, μας εξηγεί τα συμπτώματα που έχει η σιδηροπενική αναιμία, ποιες είναι οι ομάδες κινδύνου και πώς αντιμετωπίζεται η πάθηση.

– Ποιος κινδυνεύει να εμφανίσει σιδηροπενία;

Τον υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης σιδηροπενικής αναιμίας εμφανίζουν κυρίως βρέφη, παιδιά, έφηβοι και γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία, είτε είναι έγκυες είτε όχι. Οι ημερήσιες ανάγκες σε προσλαμβανόμενο σίδηρο είναι 1mg/ημέρα και στις γυναίκες σε έμμηνο ρήση 2 mg/ημέρα. Αυτές αυξάνονται σε περιπτώσεις απώλειας αίματος, ενδοαγγειακής αιμόλυσης, σε περίοδο αυξημένης κατανάλωσης, όπως παιδική και εφηβική ηλικία, σε εγκυμοσύνη, σε μητρικό θηλασμό, σε συχνή αιμοδοσία, σε μειωμένη πρόσληψη σιδήρου μέσω της διατροφής, σε δυσαπορρόφηση μέσω του λεπτού εντέρου, λόγω χειρουργείων ή νοσημάτων του εντέρου κ.ο.κ.

Οι γυναίκες που είναι έγκυες ή θηλάζουν και τα μικρά παιδιά είναι οι πλέον πληγείσες ομάδες ατόμων με έλλειψη σιδήρου, ιδιαίτερα στον μη αναπτυσσόμενο κόσμο, αλλά η σιδηροπενική αναιμία εμφανίζεται συχνά και στις ανεπτυγμένες χώρες.

– Ποια είναι τα συμπτώματα της σιδηροπενικής αναιμίας;

Η κλινική εικόνα της σιδηροπενικής αναιμίας περιλαμβάνει συμπτώματα αναιμίας, όπως ωχρότητα, εύκολη κόπωση, δύσπνοια στην κόπωση, αίσθημα παλμών, γαστρίτιδα, κεφαλαλγία, εμβοές καθώς και στηθαγχικά ενοχλήματα σε ηλικιωμένους. Επιπλέον, η σιδηροπενική αναιμία μπορεί να προκαλέσει ατροφία θηλών της γλώσσας, χειλίτιδα, ευθραυστότητα νυχιών και επιπεδονυχία/κοιλονυχία (spoon nails), επώδυνη δυσκαταποσία και μηνορραγία.

– Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωσή της γίνεται με έλεγχο γενικής αίματος (δείκτες: Hct, Hb, MCV, RDW), με έλεγχο επιπέδων φερριτίνης, σίδηρου στον ορό και έλεγχο της σιδηροδεσμευτικής ικανότητας του ορού.

– Πώς την αντιμετωπίζουμε;

Η αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας στηρίζεται στην εύρεση της κύριας αιτίας που προκαλεί τη συνεχιζόμενη απώλεια σιδήρου και ακολούθως στη χορήγηση θεραπείας υποκατάστασης, ώστε να αντιμετωπιστούν οι ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού για σίδηρο και να γεμίσουν οι αποθήκες σιδήρου του οργανισμού.

Η αρχική αντιμετώπιση βασίζεται στην αύξηση του προσλαμβανόμενου σιδήρου, μέσω της αλλαγής διατροφικών συνηθειών και της αύξησης του κόκκινου κρέατος. Προτιμώνται συκώτι από βόδι ή κοτόπουλο, στρείδια και θαλασσινά, βοδινό κρέας, σολομός, τόνος και χοιρινό, καθώς και τροφές φυτικής προέλευσης, εμπλουτισμένα δημητριακά, μαγειρεμένα φασόλια, ψητή πατάτα, μπρόκολο, ξηροί καρποί (φιστίκια, καρύδια), σταφίδες και σπανάκι.

Ωστόσο, η χορήγηση σκευασμάτων σιδήρου από το στόμα είναι η κύρια θεραπεία, με τη χορήγηση αλάτων σιδήρου όπως: θειϊκός σίδηρος, γλυκονικός σίδηρος και πρωτεϊνοηλεκτρικός σίδηρος. Τα σκευάσματα σιδήρου κυκλοφορούν σε διάφορες μορφές (χάπια, πόσιμα φιαλίδια, σιρόπι, σταγόνες). Αυτά πρέπει να λαμβάνονται καθημερινά 15-30 λεπτά πριν το πρωινό, με άδειο στομάχι για καλύτερη απορρόφηση.

Επίσης, ο σίδηρος από το στόμα απορροφάται καλύτερα όταν συνοδεύεται από συν πρόσληψη βιταμίνης C (π.χ. χυμός πορτοκάλι ή γκρέιπφρουτ). Μάλιστα, στην περίπτωση της σιδηροπενικής αναιμίας, η διάρκεια της αγωγής μπορεί να ξεπεράσει τους 3-6 μήνες, αν οι αποθήκες σιδήρου είναι άδειες.

Στην περίπτωση που δεν αναπληρώνονται επαρκώς οι αποθήκες σιδήρου, μέσω χορήγησης σκευασμάτων σιδήρου από το στόμα (δυσαπορρόφηση), λόγω χειρουργείου ή παθήσεων του εντέρου, τότε ενδείκνυται η χορήγηση ενδοφλέβιου σιδήρου, όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο από τον θεράποντα ιατρό

Από την Αιματολόγο, Δέσποινα Καλιοντζή, Διευθύντρια της Αιματολογικής Κλινικής στην Ευρωκλινική Αθηνών