Λευχαιμία
Με τον όρο Λευχαιμία ορίζουμε στην Αιματολογία την ύπαρξη στο μυελό των οστών και στο περιφερικό αίμα άωρων βλαστικών κυττάρων της μυελικής, μονοκυτταρικής ή λεμφικής σειράς (όχι της ερυθράς), τα οποία φυσιολογικά κύτταρα υπάρχουν στο μυελό των οστών αλλά για κάποιο λόγο πολλαπλασιάζονται και διαφοροποιούνται. Υπάρχουν πολλοί τύποι λευχαιμίας. Ορισμένες μορφές λευχαιμίας είναι πιο συχνές στα παιδιά. Άλλες μορφές λευχαιμίας εμφανίζονται κυρίως σε ενήλικες.
Η λευχαιμία αφορά τα λευκά αιμοσφαίρια, αυτά δηλαδή που συμμετέχουν στην άμυνα του οργανισμού και στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και βοηθούν τον ανθρώπινο οργανισμό στην αντιμετώπιση των λοιμώξεων. Σε άτομα με λευχαιμία, ο μυελός των οστών παράγει μια υπερβολική ποσότητα μη φυσιολογικών (βλαστικών) λευκών αιμοσφαιρίων, τα οποία δεν λειτουργούν σωστά και πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα.
Η θεραπεία για τη λευχαιμία μπορεί να είναι πολύπλοκη — ανάλογα με τον τύπο της λευχαιμίας και άλλους παράγοντες. Υπάρχουν όμως πλέον διαφορετικές θεραπευτικές προσεγγίσεις που καθιστούν τους διαφόρους τύπους λευχαιμίας αντιμετωπίσιμους.
Οι λευχαιμίες εμφανίζονται κατά 80% στους ενήλικες και κατά 20% στα παιδιά.
Χωρίζονται στις οξείες και στις χρόνιες από Β ή Τ κυτταρική προέλευση:
- οξεία μυελογενής λευχαιμία
- χρόνια μυελογενής λευχαιμία
- οξεία λεμφογενή λευχαιμία
- χρόνια λεμφογενή λευχαιμία.
Στις οξείες λευχαιμίες (μυελογενείς και λεμφογενείς), οι βλάστες ανευρίσκονται στο επίχρισμα του περιφερικού αίματος, στο 90% των περιπτώσεων, με ή χωρίς αύξηση του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων. Τα παραπάνω ευρύματα σε συνδυασμό με βαριά αναιμία, θρομβοπενία ή ουδετεροπενία υποδηλώνουν την οξεία λευχαιμία.
Στη χρόνια μυελογενή λευχαιμία σε επιταχυνόμενη φάση και σε βλαστική κρίση, υπάρχουν μυελοβλάστες που συνοδεύονται και από άλλα ωριμάζοντα κύτταρα της κοκκιώδους σειράς καθώς και από αύξηση των ηωσινόφιλων ή των βασεόφιλων κυττάρων.
Στη χρόνια λεμφογενή λευχαιμία υπάρχουν πολλά ώριμα λεμφοκύτταρα με ταυτόχρονη παρουσία πυρηνικών σκιών στο επίχρισμα περιφερικού αίματος.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της λευχαιμίας ποικίλλουν, ανάλογα με τον τύπο της λευχαιμίας. Τα κοινά συμπτώματα λευχαιμίας περιλαμβάνουν:
- Πυρετό ή ρίγη
- Επίμονη κόπωση, αδυναμία
- Συχνές ή σοβαρές λοιμώξεις
- Διογκωμένους λεμφαδένες, διογκωμένο ήπαρ ή σπλήνα
- Αιμορραγία ή εκχυμώσεις
- Επαναλαμβανόμενες ρινορραγίες
- Μικροσκοπικές κόκκινες κηλίδες στο δέρμα
- Υπερβολική εφίδρωση, ειδικά τη νύχτα
- Πόνο ή ευαισθησία στα οστά.
Πότε να δείτε γιατρό
Κλείστε ραντεβού με τον οικογενειακό γιατρό, εάν έχετε οποιαδήποτε επίμονα συμπτώματα που σας ανησυχούν. Τα συμπτώματα της λευχαιμίας είναι συχνά ασαφή και όχι συγκεκριμένα. Μπορεί να παραβλέψετε τα πρώιμα συμπτώματα λευχαιμίας επειδή μπορεί να μοιάζουν με συμπτώματα γρίπης και άλλων κοινών ασθενειών. Μερικές φορές η λευχαιμία ανακαλύπτεται κατά τη διάρκεια αιματολογικών εξετάσεων, σε τυχαίο έλεγχο για κάποια άλλη πάθηση.
Κλείστε άμεσα ραντεβού με αιματολόγο εάν έχετε εμφανίσει παθολογική γενική αίματος (αυξημένα λευκά αιμοσφαίρια, χαμηλό αιματοκρίτη και χαμηλή τιμή αιμοπεταλίων).
Πώς σχηματίζεται η λευχαιμία
Οι λευχαιμίες αναπτύσσονται λόγω βλαβών στο DNA: γενετικό υλικό του κυττάρου. Το DNA ενός κυττάρου περιέχει τις εντολές για την παραγωγή όλων των πρωτεϊνών ενός κυττάρου και τη ρύθμιση όλων των λειτουργιών του κυττάρου. Βάση του γενετικού υλικού, το κύτταρο μπορεί να αναπτυχθεί με καθορισμένο ρυθμό και να πεθάνει σε καθορισμένο χρόνο. Στη λευχαιμία, οι μεταλλάξεις στο γενετικό υλικό των κυττάρων του αίματος οδηγούν στην ανεξέλεγκτη παραγωγή των λευκών αιμοσφαιρίων, τα οποία συνεχίζουν να αναπτύσσονται και να διαιρούνται συνεχώς.
Με την πάροδο του χρόνου, αυτά τα λευχαιμικά κύτταρα απωθούν τα φυσιολογικά λευκά αιμοσφαίρια στο μυελό των οστών, με αποτέλεσμα λιγότερα φυσιολογικά λευκά αιμοσφαίρια, ερυθρά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια στο μυελό των οστών και στο περιφερικό αίμα, επάγοντας έτσι την εικόνα της λευχαιμίας.
Υποκατηγορίες λευχαιμιών
Οι κύριες υποκατηγορίες λευχαιμίας είναι:
- Οξεία Λεμφοκυτταρική Λευχαιμία (ΟΛΛ): είτε Β-ΟΛΛ είτε Τ-ΟΛΛ. Αυτός είναι ο πιο κοινός τύπος λευχαιμίας στα μικρά παιδιά. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί σε ενήλικες.
- Οξεία Μυελογενής Λευχαιμία (ΟΜΛ). Η ΟΜΛ είναι ένας κοινός τύπος λευχαιμίας. Εμφανίζεται σε παιδιά και ενήλικες. Η ΟΜΛ είναι ο πιο κοινός τύπος οξείας λευχαιμίας στους ενήλικες.
- Χρόνια Λεμφοκυτταρική Λευχαιμία (ΧΛΛ). Η ΧΛΛ, η πιο συνηθισμένη χρόνια λευχαιμία των ενηλίκων, μπορεί να παραμείνει σε λανθάνουσα κατάσταση – χωρίς να χρειαστεί θεραπεία- για χρόνια.
- Χρόνια Μυελογενής Λευχαιμία (ΧΜΛ). Αυτός ο τύπος λευχαιμίας προσβάλλει κυρίως τους ενήλικες. Ένα άτομο με ΧΜΛ μπορεί να έχει λίγα ή καθόλου συμπτώματα για μήνες ή χρόνια – οπότε βρίσκεται σε χρόνια φάση – πριν εισέλθει σε μια φάση στην οποία τα κύτταρα λευχαιμίας αναπτύσσονται πιο γρήγορα: επιταχυνόμενη φάση ή και περαιτέρω σε βλαστική κρίση.
Παράγοντες κινδύνου
Παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων τύπων λευχαιμίας περιλαμβάνουν:
- Προηγούμενη θεραπεία για οποιαδήποτε μορφή αιματολογικής κακοήθειας ή καρκίνου συμπαγούς οργάνου. Τα άτομα που έχουν υποβληθεί σε συγκεκριμένους τύπους χημειοθεραπείας και ακτινοθεραπείας για άλλους καρκίνους έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν ορισμένους τύπους λευχαιμίας.
- Γενετικές διαταραχές. Οι γενετικές ανωμαλίες φαίνεται να παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη της λευχαιμίας. Ορισμένες γενετικές διαταραχές, όπως το σύνδρομο Down, σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο λευχαιμίας.
- Έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες. Η έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες, όπως το βενζόλιο – το οποίο βρίσκεται στη βενζίνη και χρησιμοποιείται από τη χημική βιομηχανία – συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο ορισμένων ειδών λευχαιμίας.
- Κάπνισμα. Το κάπνισμα τσιγάρων αυξάνει τον κίνδυνο οξείας μυελογενούς λευχαιμίας.
- Οικογενειακό ιστορικό λευχαιμίας. Εάν τα μέλη της οικογένειας έχουν διαγνωστεί με λευχαιμία, ο κίνδυνος της νόσου μπορεί να αυξηθεί.
Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι με γνωστούς παράγοντες κινδύνου δεν πάσχουν από λευχαιμία. Και πολλοί άνθρωποι με λευχαιμία δεν έχουν κανέναν από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου.